Trong số 12 đại biểu Quốc hội bị cho thôi, bãi nhiệm từ đầu nhiệm kỳ đến nay, có ba người đã bị khởi tố, bắt giam về các tội danh nghiêm trọng, liên quan đến tham nhũng và vi phạm pháp luật.
Trong số những nhân sự bị bãi nhiệm có ông Nguyễn Thanh Long, nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế, bà Hoàng Thị Thúy Lan, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc, và ông Dương Văn Thái, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bắc Giang.
Ông Nguyễn Thanh Long bị khởi tố, bắt giam vì giúp Công ty Việt Á của Nguyễn Quốc Việt đăng ký lưu hành tạm thời và chính thức cho test xét nghiệm vi phạm quy định, gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngân sách nhà nước. Ông bị tuyên án 17 năm tù tại phiên phúc thẩm.
Bà Hoàng Thị Thúy Lan bị khởi tố về tội nhận hối lộ liên quan đến vụ án Tập đoàn Phúc Sơn. Bà bị Trung ương khai trừ Đảng và bãi nhiệm đại biểu Quốc hội hồi tháng 3/2023.
Ông Dương Văn Thái bị khởi tố, bắt giam về tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ liên quan đến vụ án xảy ra tại Tập đoàn Thuận An. Ông bị khai trừ Đảng và bãi nhiệm đại biểu Quốc hội vào tháng 5/2023.
Ngoài ba nhân sự bị khởi tố, chín đại biểu khác đã được cho thôi làm nhiệm vụ đại biểu Quốc hội theo nguyện vọng cá nhân. Những người này gồm nhiều nguyên chức vụ cao cấp như nguyên Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh, nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, nguyên Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và bà Trương Thị Mai, nguyên Thường trực Ban Bí thư.
Theo ông Nguyễn Tuấn Anh, Phó Trưởng ban Thường trực Ban công tác đại biểu, những đại biểu được cho thôi làm nhiệm vụ đều xin thôi giữ tất cả các chức vụ được giao, không liên quan đến các vi phạm pháp luật.
Cụ thể, ông Nguyễn Văn Thạnh, nguyên Phó Viện trưởng VKSND tỉnh An Giang, đã bị Ủy ban Kiểm tra Trung ương kỷ luật cảnh cáo về những vi phạm trong hoạt động của VKSND tỉnh An Giang. Ông đã xin thôi chức vụ Phó Viện trưởng VKSND tỉnh An Giang từ tháng 3/2023 và được cho thôi làm nhiệm vụ đại biểu Quốc hội vào tháng 1/2024.
Việc bãi nhiệm một số đại biểu Quốc hội là bước đi cần thiết để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, củng cố niềm tin của cử tri vào cơ quan đại diện của mình.
Tuy nhiên, việc này cũng đặt ra thách thức đối với Quốc hội trong việc tìm kiếm, lựa chọn những người đủ năng lực, phẩm chất đạo đức để thay thế các đại biểu bị bãi nhiệm, đảm bảo hoạt động của Quốc hội không bị gián đoạn.