Bí mật tạo nên sự kỳ diệu của nền giáo dục Nhật Bản

## Bí mật tạo nên sự kỳ diệu của nền giáo dục Nhật Bản

### Giới thiệu

Bí mật tạo nên sự kỳ diệu của nền giáo dục Nhật Bản

Kể từ khi tiếp xúc với nền giáo dục Nhật Bản, tôi thường chỉ tập trung vào cách họ đưa kiến thức thế giới vào trường học. Nhưng khi đọc những tác phẩm như "Minh Trị Duy Tân 150 năm nhìn lại" và "Khuyến học", tôi nhận ra rằng kiến thức chỉ là một phần nhỏ trong thành công của nền giáo dục Nhật Bản, thứ thực sự tạo nên sự phồn vinh của họ hiện nay là một bí mật lớn hơn nhiều.

### Bí mật: Một xã hội tự do và công bằng

Thời kỳ Minh Trị, Nhật Bản chấm dứt chế độ phong kiến và bắt đầu mở cửa giao lưu với các nền văn minh khác. Trong nước, họ coi tự do và công bằng là nền tảng cho sự phát triển xã hội. Địa vị xã hội được xác định dựa trên tài năng, phẩm chất và vai trò của mỗi người. Quan chức chính quyền được bổ nhiệm dựa trên tài năng và nhân cách, không phải gia thế hay quan hệ. Sự khác biệt giữa các thành viên trong xã hội là kiến thức. Nhật Bản khuyến khích những người có học vấn, vì tin rằng học vấn không chỉ giúp cá nhân mà còn là động lực phát triển xã hội. Họ xem những người không học hành là "ngu dốt", không những không có lợi cho đất nước mà còn là gánh nặng. Vì vậy, họ sử dụng sức mạnh của luật pháp để răn đe, trấn áp những hành vi phá hoại xã hội. Giáo dục đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành một xã hội văn minh, nơi mọi người có học vấn và tri thức.

### Bí mật: Hun đúc tinh thần độc lập và dân tộc

Giáo dục Nhật Bản nhấn mạnh trách nhiệm bảo vệ đất nước của mỗi cá nhân, họ sẵn sàng hi sinh cả tính mạng và tài sản. Mỗi người đều có song song cả quyền lợi và trách nhiệm đối với đất nước. Họ giáo dục rằng "nỗi hổ nhục của cá nhân cũng là nỗi hổ nhục của quốc gia". Thương nhân Nhật Bản không được cúi đầu trước các thương nhân giàu có của các nước khác. Họ thay đổi tư tưởng "làm quan không phải là cái đích của cuộc đời", rũ bỏ thói xu nịnh và chạy chức để tiến thân. Người Nhật cũng được dạy rằng cuộc sống không phải lúc nào cũng thuận lợi, và chúng ta phải vượt qua mọi khó khăn.

### Bí mật: Một nền giáo dục văn minh và tiến bộ

Nhật Bản coi giáo dục là "chìa khóa bí mật" tạo nên sức mạnh của phương Tây. Họ học không chỉ để thuộc kiến thức có sẵn mà còn gắn với nhu cầu cuộc sống hiện đại như đọc, viết (đặc biệt là ngoại ngữ) và làm tính toán. Theo họ, các nước phương Đông chậm tiến vì hệ thống giáo dục Nho giáo quá thiên về hư học. Vì vậy, mục tiêu quan trọng của giáo dục Nhật Bản là trang bị kiến thức khoa học và thực nghiệm. Họ áp dụng chế độ giáo dục bắt buộc, đưa những thành tựu khoa học - kỹ thuật vào giảng dạy. Chính phủ Nhật Bản xây dựng hệ thống giáo dục toàn diện, tổ chức thành các bậc học từ tiểu học đến đại học. Các vấn đề khoa học đều được coi trọng, đào tạo đội ngũ chuyên viên kỹ thuật, kỹ sư có trình độ cao. Đội ngũ giáo viên được coi trọng, có nhiều chính sách ưu tiên và được cam kết không được bỏ nghề.

### Bí mật: Học tập và vượt qua phương Tây

Mặc dù gặp nhiều khó khăn về tài chính, chính quyền Minh Trị vẫn đầu tư rất lớn vào việc mời các chuyên gia hàng đầu từ các nước Âu - Mỹ đến Nhật Bản để xây dựng và phát triển các ngành khoa học. Họ cũng khuyến khích mở rộng các ngành khoa học thực nghiệm theo quan điểm Âu học. Khi mời chuyên gia nước ngoài, Nhật Bản luôn lựa chọn những người giỏi nhất trong từng lĩnh vực. Họ cũng có chính sách tuyển chọn khắt khe sinh viên ra nước ngoài học tập, và giao phó cho các trường danh tiếng thực hiện. Những chính sách này đã giúp Nhật Bản có nền giáo dục tiên tiến, hiện đại, tạo nền tảng cho sự phát triển như ngày nay.

### Gợi ý cho Việt Nam

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã học hỏi được nhiều kinh nghiệm từ Nhật Bản và Hàn Quốc. Tuy nhiên, chúng ta cần nghiêm túc nhìn nhận về giáo dục nếu muốn đất nước phát triển. Thứ nhất, chúng ta không nên coi cải cách giáo dục là tất cả. Hãy để giáo dục phát triển theo định hướng nhưng cũng song hành với quá trình tự nhiên của nó. Thứ hai, chúng ta nên học hỏi có chọn lọc tinh hoa nhân loại từ các nước phát triển để áp dụng cho Việt Nam. Thứ ba, hãy đưa tinh thần tự hào dân tộc vào giáo dục, song song với việc phát triển năng lực học tập. Thứ tư, chúng ta cần hiểu rằng độc lập dân tộc không chỉ là toàn vẹn lãnh thổ mà còn là phát huy thế mạnh của dân tộc trong mọi lĩnh vực, đoàn kết người dân để cùng nhau phát triển. Giáo dục là chìa khóa để phát triển đất nước. Mỗi người dân phải có trách nhiệm với dân tộc và chính quyền, ngược lại, chính quyền phải tạo động lực cho giáo dục phát triển, coi học tập là bắt buộc và là trách nhiệm của nhân dân.