Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, sự hy sinh của liệt sĩ Tô Vĩnh Diện đã trở thành một biểu tượng bất khuất của lòng yêu nước và tinh thần quả cảm của quân đội nhân dân Việt Nam.
Ngày 31 tháng 8 năm 1953, tại trận địa Him Lam, chiến trường Điện Biên Phủ, Tô Vĩnh Diện khi ấy là xạ thủ trung liên, trong một trận chiến ác liệt với quân Pháp, anh đã anh dũng hy sinh khi lấy thân mình làm giá súng cho đồng đội.
Sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo ở xã Kim Nỗ, huyện Đông Anh, Hà Nội, Tô Vĩnh Diện từ nhỏ đã nuôi trong mình lòng căm thù giặc sâu sắc. Khi tiếng súng kháng chiến chống Pháp bùng nổ, anh đã xung phong nhập ngũ, tham gia chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
Trên chiến trường Điện Biên Phủ, Tô Vĩnh Diện được giao nhiệm vụ làm xạ thủ pháo cao xạ 37 ly tại trận địa Him Lam. Trận chiến ác liệt diễn ra, pháo địch bắn phá liên hồi, nhiều chiến sĩ hy sinh.
Trong lúc hỏa khí đang dữ dội, Tô Vĩnh Diện bị thương nặng, cả hai chân anh bị pháo địch bắn gãy. Anh vẫn nén đau, tiếp tục nổ súng chiến đấu. Nhưng do mất nhiều máu, anh dần kiệt sức.
Đồng đội thấy anh bị thương nặng, muốn đến đưa về tuyến sau nhưng anh đã ngăn cản. Anh khẩn thiết yêu cầu đồng đội lấy xác anh làm giá súng, để anh tiếp tục chiến đấu, không để hở sườn cho quân địch.
Các chiến sĩ đã cố gắng hết sức thuyết phục Tô Vĩnh Diện về tuyến sau, nhưng anh vẫn kiên quyết từ chối. Anh nói: "Hãy để tôi chiến đấu bên các đồng chí, để tôi bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ nhân dân".
Thấu hiểu tấm lòng anh hùng của Tô Vĩnh Diện, đồng đội đã tôn trọng nguyện vọng của anh. Họ lấy xác anh làm giá súng, tiếp tục chiến đấu. Các chiến sĩ quyết tâm chiến đấu đến cùng, tiêu diệt hết quân địch.
Trận chiến Him Lam diễn ra ác liệt đến tận tối muộn. Tô Vĩnh Diện đã anh dũng hy sinh trên chiến trường, góp phần vào chiến thắng vẻ vang của quân đội nhân dân Việt Nam tại Điện Biên Phủ.
Sự hy sinh của liệt sĩ Tô Vĩnh Diện là minh chứng cho tinh thần chiến đấu anh hùng, bất khuất của quân đội nhân dân Việt Nam. Anh đã trở thành một biểu tượng của lòng yêu nước, ý chí kiên cường, sẵn sàng hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc.
Năm 2006, liệt sĩ Tô Vĩnh Diện đã được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Sự hy sinh anh dũng của anh mãi mãi được khắc ghi trong lịch sử hào hùng của dân tộc Việt Nam.