Công cụ phát hiện AI: Sai lầm trong đánh giá có thể để lại hậu quả nặng nề

Sự phát triển bùng nổ của công cụ phát hiện AI trong giáo dục đã nảy sinh nhiều thách thức, đặc biệt là khả năng xảy ra nhầm lẫn, khiến nhiều sinh viên phải chịu hậu quả, như điểm 0 hay cảnh báo học thuật. Nghiên cứu chỉ ra rằng các công cụ phát hiện AI thường cho kết quả sai, đặc biệt với sinh viên sử dụng tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai hoặc có khác biệt về thần kinh.

Công cụ phát hiện AI: Sai lầm trong đánh giá có thể để lại hậu quả nặng nề

Ngành giáo dục đang chứng kiến sự gia tăng sử dụng công cụ phát hiện AI nhằm ngăn chặn gian lận trong bài tập và bài luận của sinh viên. Tuy nhiên, một số trường hợp sai sót trong đánh giá đã gây ra hậu quả nghiêm trọng cho sinh viên, làm nảy sinh mối lo ngại về hiệu quả thực sự của công nghệ này.

Công cụ phát hiện AI: Sai lầm trong đánh giá có thể để lại hậu quả nặng nề

Năm 2023, sinh viên Moira Olmsted đã bị cáo buộc sử dụng AI để hoàn thành bài tập, dẫn đến điểm 0. Khi kháng cáo, Olmsted lý giải rằng chứng tự kỷ khiến lối viết của cô mang tính khuôn mẫu, dễ bị nhầm lẫn với văn bản do AI tạo ra. Mặc dù điểm số đã được điều chỉnh, Olmsted vẫn nhận cảnh báo và đứng trước nguy cơ bị coi là đạo văn nếu tái phạm.

Mối lo ngại về độ chính xác của công cụ phát hiện AI là có cơ sở. Businessweek đã thử nghiệm GPTZero và Copyleaks trên 500 bài luận ứng tuyển, phát hiện tỷ lệ xác định sai khoảng 1-2%, với một số trường hợp thậm chí còn khẳng định độ chắc chắn gần 100%. Một nghiên cứu khác cũng cho thấy công cụ phát hiện AI gặp khó khăn trong việc phân biệt văn bản của sinh viên nước ngoài, chỉ ra hơn 50% bài viết bị xác định sai.

Sinh viên Ken Sahib, người nói được nhiều thứ tiếng và từng sống tại Ý, đã phải nhận điểm 0 cho bài tập trong khóa học Giới thiệu Mạng máy tính. Khi phản đối, anh nhận được câu trả lời rằng tất cả công cụ phát hiện AI đều chỉ ra khả năng bài viết của anh do AI tạo ra. Dù được lên lớp sau đó, sự việc này đã làm rạn nứt mối quan hệ giữa Sahib và giáo sư phụ trách.

Mặc dù một số giáo viên đã tạm dừng sử dụng công cụ phát hiện AI, phần lớn các trường vẫn tiếp tục sử dụng công nghệ này. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng công cụ này chỉ nên đóng vai trò hỗ trợ chứ không nên là cơ sở để đánh giá hay kết tội sinh viên. Giáo dục cần hướng tới việc cho phép sinh viên tiếp cận công cụ này để tự kiểm tra bài viết của mình.

Các công cụ phát hiện AI thường đánh giá văn bản dựa trên chỉ số độ khó của ngôn ngữ. Ngôn ngữ đơn giản có thể dẫn đến nghi ngờ rằng văn bản được tạo ra bởi AI. Sinh viên như Olmsted hiện phải thay đổi lối viết để tránh bị phát hiện nhầm, thậm chí ghi lại màn hình trong quá trình viết bài để lưu trữ bằng chứng.

Lo ngại về bị phát hiện nhầm khiến nhiều sinh viên e ngại khi sử dụng các công cụ hỗ trợ viết phổ biến như Grammarly. Một số thậm chí còn sử dụng dịch vụ "AI humanizer" để làm cho văn bản AI trông giống như do con người viết.

Sự phát triển của AI trong giáo dục đòi hỏi phải có sự thích ứng. Thay vì dựa hoàn toàn vào công cụ phát hiện AI, giáo viên nên dựa vào hiểu biết của mình về lối viết của sinh viên. Trao đổi cởi mở và thảo luận trực tiếp sẽ giúp giải quyết hiệu quả các trường hợp nghi ngờ.

Dù AI có phát triển đến mức nào, các nhà nghiên cứu tin rằng công nghệ không thể thay thế được giáo viên. Giá trị cốt lõi của giáo dục nằm ở tương tác giữa giáo viên và học sinh, sự hướng dẫn và phản hồi mang tính con người.

Sự phát triển của công cụ phát hiện AI trong giáo dục cần đi đôi với sự cân nhắc kỹ lưỡng, đảm bảo tính chính xác, công bằng và tôn trọng quyền của sinh viên. Việc sử dụng công nghệ này nên nhằm mục đích hỗ trợ chứ không phải thay thế cho đánh giá dựa trên hiểu biết và tương tác của giáo viên.