Giải mã lý do giá trị cây chè Việt Nam thấp: Sự phụ thuộc nước ngoài và nhu cầu chế biến sâu

Xuất khẩu chè của Việt Nam đang gặp nhiều thách thức với sự sụt giảm về cả lượng và trị giá. Nguyên nhân chính được cho là do sự phụ thuộc vào thị trường nước ngoài và vẫn chủ yếu xuất khẩu chè ở dạng thô, hàm lượng chế biến thấp. Để nâng cao giá trị cây chè, Việt Nam cần hướng đến chế biến sâu, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng đang thay đổi của thế giới.

Giải mã lý do giá trị cây chè Việt Nam thấp: Sự phụ thuộc nước ngoài và nhu cầu chế biến sâu

Xuất khẩu chè của Việt Nam năm 2023 ước đạt 121.000 tấn, trị giá 211 triệu USD, giảm lần lượt 16,9% và 10,9% so với năm 2022. Một trong những lý do đằng sau sự sụt giảm này là sự phụ thuộc quá lớn vào thị trường nước ngoài, đặc biệt là Trung Quốc. Theo Cục Xuất nhập khẩu, Trung Quốc là thị trường nhập khẩu chè lớn nhất của Việt Nam, chiếm tới 80% tổng lượng xuất khẩu. Tuy nhiên, Trung Quốc chủ yếu nhập khẩu chè Việt Nam ở dạng thô, hàm lượng chế biến thấp.

Nhu cầu tiêu dùng chè thế giới đang có sự thay đổi nhanh chóng, chuyển từ các sản phẩm chè thông thường sang các sản phẩm chè chế biến sâu, chè đặc sản. Hiện tại, sản phẩm chè xanh vẫn chiếm tới 94% trong tổng khối lượng chè xuất khẩu của Việt Nam. Nhưng đây là sản phẩm chè cấp thấp nhất, chỉ sử dụng phương pháp sao sấy truyền thống, chưa qua công đoạn chế biến sâu. Do đó, giá xuất khẩu của chè Việt Nam chỉ bằng chưa tới 70% so với giá chè xuất khẩu bình quân trên thế giới.

Để nâng cao giá trị cây chè, Việt Nam cần hướng tới chế biến sâu. Đây là xu hướng tất yếu của ngành công nghiệp chè thế giới, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng về các sản phẩm chè chất lượng cao, thơm ngon và tốt cho sức khỏe. Các doanh nghiệp Việt Nam nên đầu tư vào công nghệ chế biến hiện đại, đa dạng hóa sản phẩm và xây dựng thương hiệu riêng.

Một số doanh nghiệp Việt Nam đã đi đầu trong lĩnh vực chế biến sâu chè và đạt được thành công đáng kể. Công ty Chè Minh Phương và Công ty Chè Thái An đã ký kết hợp đồng cung cấp chè cho Tân Hiệp Phát. Với hợp đồng này, sản lượng sản xuất của mỗi công ty tăng gấp đôi, tạo sự ổn định lâu dài cho sản xuất chè. Tân Hiệp Phát cũng đầu tư hàng trăm triệu đô la vào hệ thống chiết lạnh vô trùng Aseptic để sản xuất Trà Xanh Không Độ từ nguyên liệu chè Thái Nguyên. Sản phẩm này đã được xuất khẩu tới khoảng 20 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới, trong đó có những thị trường đặc biệt khó tính như Mỹ, Canada và Hàn Quốc.

Tuy nhiên, chế biến sâu chè đòi hỏi đầu tư lớn về công nghệ và nguồn lực. Các doanh nghiệp cần sự hỗ trợ của Chính phủ trong việc tiếp cận vốn vay ưu đãi, chính sách thuế ưu đãi và các chương trình đào tạo nâng cao trình độ công nghệ. Bên cạnh đó, các hộ dân trồng chè cũng cần được hướng dẫn áp dụng các kỹ thuật canh tác tốt, đảm bảo nguồn nguyên liệu chất lượng cao cho chế biến.

Việc chuyển đổi sang chế biến sâu không chỉ giúp nâng cao giá trị cây chè mà còn tạo ra việc làm và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Từ đó, góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững của ngành nông nghiệp Việt Nam.