Giáo sư Võ Tòng Xuân, "Cha đẻ giống lúa kháng rầy", ra đi ở tuổi 84

Giáo sư Võ Tòng Xuân, nhà khoa học Việt Nam đầu tiên nhận Giải thưởng VinFuture, người cống hiến cả cuộc đời cho sự phát triển của nền nông nghiệp Việt Nam, đã qua đời ở tuổi 84. Sự ra đi của ông để lại niềm tiếc thương vô hạn cho đồng nghiệp, gia đình và bà con nông dân.

Giáo sư Võ Tòng Xuân, "Cha đẻ giống lúa kháng rầy", ra đi ở tuổi 84

Giáo sư Võ Tòng Xuân sinh năm 1940 tại An Giang. Là con cả trong một gia đình nghèo, tuổi thơ của ông gắn liền với những gian khó. Sau khi học xong trung học, ông theo học tại Trường Trung học Kỹ thuật Cao Thắng (nay là Trường Cao đẳng Kỹ thuật Cao Thắng) và bươn chải bán báo để lo cho việc học cũng như phụ giúp gia đình nuôi các em.

Trong thời gian học tại trường, ông mắc phải căn bệnh lao nặng và trải qua nhiều ngày nằm viện. Trở ngại này khiến kết quả học tập của ông tại Trường Kỹ thuật Cao Thắng không được như mong muốn, ông thi tú tài rớt hai năm đầu liên tiếp. Ý chí kiên cường đã giúp ông vừa học vừa làm, tích lũy tiền để đóng học phí và ôn thi, cuối cùng đỗ tú tài.

Giáo sư Võ Tòng Xuân, "Cha đẻ giống lúa kháng rầy", ra đi ở tuổi 84

Khoảng thời gian học tại Trường Kỹ thuật Cao Thắng đã rèn cho ông đức tính kỹ lưỡng, kiên nhẫn và tác phong nghiêm túc. Để tiếp tục con đường học tập, ông quyết định sang Philippines học tại Trường Đại học Nông nghiệp Philippines với học bổng toàn phần. Năm 1966, ông tốt nghiệp đại học với bằng cử nhân hóa nông và được nhận làm nghiên cứu sinh tại Viện Lúa quốc tế (IRRI) tại Philippines. Sau đó, ông sang Nhật Bản và lấy bằng tiến sĩ.

Là một nhà khoa học tầm cỡ quốc tế, Giáo sư Võ Tòng Xuân có thể lựa chọn làm việc tại bất cứ nơi nào trên thế giới. Tuy nhiên, với tình yêu khoa học và khát khao cống hiến cho đất nước, ông đã trở về Việt Nam năm 1971 và công tác tại Trường Đại học Cần Thơ.

Tại đây, ông không chỉ là một người thầy tận tụy mà còn là một nhà khoa học tiên phong, luôn trăn trở với nền nông nghiệp Việt Nam và thế giới. Ông đã xin cho sinh viên nghỉ học hai tháng để giúp nông dân diệt sâu rầy, một chính sách phá vỡ thông lệ vào thời điểm đó.

Với sự đam mê nghiên cứu và khao khát thực tiễn, Giáo sư Võ Tòng Xuân đã hợp tác với Viện Lúa quốc tế để đưa những mẫu lúa có khả năng kháng rầy vào Việt Nam. Sau quá trình nghiên cứu và thử nghiệm, ông đã tạo ra giống lúa IR36 có khả năng chống chịu mạnh mẽ với rầy nâu.

Giáo sư Xuân cũng sở hữu nhiều công trình nghiên cứu, giáo trình, sách và tài liệu tham khảo giá trị phục vụ cho sản xuất nông nghiệp trong nước và thế giới. Ông là tác giả của nhiều giống lúa nổi tiếng như Thần Nông, IR36, IR33, IR64, MTL30. Ông cũng có công rất lớn trong việc xây dựng và phát triển Viện Lúa ĐBSCL (nay là Trung tâm Nghiên cứu canh tác ĐBSCL), tạo ra một ngân hàng giống lúa uy tín và chất lượng cho thế giới.

Không chỉ gắn bó với cây lúa, Giáo sư Võ Tòng Xuân còn có nhiều bài viết và công trình nghiên cứu khoa học được ứng dụng để quy hoạch vùng, ứng phó với biến đổi khí hậu và nước mặn xâm nhập. Ông đã có nhiều giải pháp hiệu quả như "rửa phèn" cho vùng Đồng Tháp Mười và tứ giác Long Xuyên, giúp các vùng đất này trở thành vùng sản xuất lúa lớn, mang lại giá trị kinh tế cao cho nông dân.

Trong số hàng nghìn sinh viên được ông truyền kiến thức, có kỹ sư Hồ Quang Cua - "cha đẻ" giống ST25, người đã đưa giống gạo ngon vươn tầm thế giới. Các công trình nghiên cứu của Giáo sư Võ Tòng Xuân cũng góp phần giúp Việt Nam sang hỗ trợ nông dân các nước nghèo ở châu Phi.

Ngoài sự nghiệp nghiên cứu khoa học, Giáo sư Võ Tòng Xuân còn là một nhà giáo dục đầy tâm huyết. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách như Phó hiệu trưởng Trường Đại học Cần Thơ, Hiệu trưởng Trường Đại học An Giang. Ở mỗi ngôi trường, ông đều để lại dấu ấn với những công trình quý báu và luôn khuyến khích tinh thần đam mê nghiên cứu khoa học, tạo một môi trường học tập, nghiên cứu, sáng tạo và nghiêm túc cho thầy và trò.

Giáo sư Võ Tòng Xuân đã cống hiến cả cuộc đời mình cho sự phát triển của nền nông nghiệp Việt Nam và thế giới. Ông xứng đáng được ghi nhớ như một nhà khoa học lỗi lạc, một nhà giáo dục tận tụy và một tấm gương sáng cho các thế hệ trẻ noi theo. Sự ra đi của ông là một mất mát to lớn đối với cộng đồng khoa học, giáo dục và bà con nông dân.