GS Dương Chấn Ninh, một nhà vật lý lý thuyết nổi tiếng thế giới, không chỉ được biết đến với những đóng góp đột phá trong lĩnh vực vật lý mà còn vì tấm lòng luôn hướng về quê hương. Bài viết sau sẽ khám phá cuộc đời và sự nghiệp phi thường của ông, từ những ngày đầu tiên ở Trung Quốc cho đến hành trình trở thành một trong những nhà khoa học vĩ đại nhất thế kỷ 20.
GS Dương Chấn Ninh sinh năm 1922 tại Hợp Phì, tỉnh An Huy, Trung Quốc. Ngay từ nhỏ, ông đã bộc lộ trí thông minh vượt trội và trở thành thần đồng nổi tiếng với trí nhớ siêu phàm. Sau khi cha ông, cũng là một giáo sư vật lý, trở về từ Mỹ, GS Dương Chấn Ninh được theo cha lên thủ đô Bắc Kinh sinh sống và được bồi dưỡng tài năng toán học đặc biệt. Với thành tích học tập xuất sắc, ông được nhận vào Đại học Liên kết Tây Nam khi mới 16 tuổi, trở thành sinh viên đại học trẻ nhất Trung Quốc thời bấy giờ.
Năm 1945, GS Dương Chấn Ninh sang Mỹ du học và theo học tiến sĩ về vật lý tại Đại học Chicago. Dưới sự hướng dẫn của Nhà vật lý huyền thoại Enrico Fermi, ông đã đạt được những bước đột phá đáng kể trong nghiên cứu vật lý lý thuyết. Sau khi hoàn thành bằng tiến sĩ, ông tiếp tục làm nghiên cứu tại các cơ sở giáo dục và nghiên cứu danh tiếng của Mỹ.
Tại Viện nghiên cứu Princeton, GS Dương Chấn Ninh gặp Lý Chính Đạo, một nhà vật lý cũng là người đồng hương. Hai người nhanh chóng trở thành bạn thân và bắt đầu hợp tác nghiên cứu. Năm 1956, họ xuất bản một bài báo thách thức quan niệm hiện hữu về sự bảo toàn tính chẵn lẻ trong các tương tác yếu. Phát hiện này đã cách mạng hóa vật lý và mang về cho họ Giải Nobel Vật lý năm 1957, một khoảnh khắc làm nức lòng người Trung Quốc trên toàn thế giới.
Mặc dù thành danh ở nước ngoài, GS Dương Chấn Ninh chưa bao giờ quên quê hương mình. Ông luôn mong muốn được trở về Trung Quốc cống hiến, nhưng vì những hạn chế về chính trị thời điểm đó nên nguyện vọng của ông không thể thực hiện được. Tuy nhiên, sau khi quan hệ Trung-Mỹ được cải thiện vào năm 1971, GS Dương Chấn Ninh đã có cơ hội trở về thăm quê và thực hiện ước mơ của mình.
Năm 2003, GS Dương Chấn Ninh quyết định trở về Trung Quốc định cư. Ông không chỉ từ chối mức lương hậu hĩnh của Đại học Thanh Hoa mà còn tự bỏ tiền túi để gây quỹ cho Trung tâm Nghiên cứu Toán học Cao cấp. Dưới sự dẫn dắt của ông, ngành vật lý Trung Quốc đã đạt được những tiến bộ đáng kể. Ông trở thành một trong những nhà khoa học có ảnh hưởng nhất mọi thời đại của Trung Quốc.
GS Dương Chấn Ninh được mệnh danh là "Viện sĩ của 9 Viện Hàn lâm Khoa học" khi ông là thành viên của 9 Viện Hàn lâm Khoa học tại Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản, Nga và các quốc gia khác. Ông cũng được trao tặng nhiều giải thưởng danh giá, bao gồm cả Giải thưởng Wolf về Vật lý năm 1988 và Huy chương Lomonosov Vàng năm 2013.
Sự nghiệp phi thường của GS Dương Chấn Ninh không chỉ được đánh dấu bằng những đóng góp khoa học đột phá mà còn bằng lòng yêu nước và mong muốn cống hiến cho quê hương. Tên tuổi ông sẽ mãi được ghi nhớ như một trong những nhà khoa học vĩ đại nhất thế kỷ 20, một người đã truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ học giả và nhà nghiên cứu Trung Quốc.