Lao động đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì cuộc sống của cá nhân, gia đình và xã hội. Tuy nhiên, mục tiêu học để có việc làm đang dần bị bỏ quên trong giáo dục, khiến nhiều gia đình phải đối mặt với nỗi lo con cái thất nghiệp.
Xét về góc độ gia đình, khi con cái trưởng thành, cha mẹ chuẩn bị bước vào tuổi nghỉ hưu, nguồn thu nhập của gia đình sẽ giảm hoặc không còn. Nếu con cái không tìm được việc làm, gia đình sẽ nhanh chóng rơi vào hoàn cảnh khó khăn, thậm chí khánh kiệt. Do đó, con cái có việc làm và chịu khó lao động là yếu tố quan trọng để đảm bảo cuộc sống của thế hệ tiếp theo.
Trên bình diện xã hội, một xã hội chỉ có thể phát triển khi các cá nhân tích cực lao động để đáp ứng nhu cầu của bản thân và cộng đồng. Một xã hội có nhiều công dân lao động tốt, sản xuất ra nhiều sản phẩm và dịch vụ sẽ trở nên sung túc và thịnh vượng. Ngược lại, một xã hội có nhiều người ngại lao động hoặc thiếu động lực lao động sẽ rơi vào cảnh nghèo túng và phụ thuộc.
Học để có việc làm, lao động tốt và tạo ra thu nhập là mục tiêu quan trọng của mỗi cá nhân, gia đình và xã hội. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, mục tiêu này đã bị bỏ quên hoặc xem nhẹ trong giáo dục. Học sinh chỉ chăm chú học hành để phục vụ các kỳ kiểm tra và thi cử mà quên đi mục đích thực sự của việc học.
Các môn học trong chương trình mang nặng tính lý thuyết, xa rời thực tế nghề nghiệp. Giáo dục hướng nghiệp cũng chỉ mang tính hình thức, khiến học sinh khó định hướng công việc tương lai. Kết quả là, khi phải đưa ra quyết định lựa chọn khối thi hay trường đại học, nhiều học sinh và cha mẹ mới nhận ra sự thiếu định hướng của bản thân.
Đến thời điểm này, thời gian không còn đủ để học trò tìm hiểu về năng lực và sở thích của mình. Cha mẹ thường quyết định lựa chọn nghề nghiệp mà họ cảm thấy phù hợp với con nhất. Tuy nhiên, điều này không đảm bảo rằng con cái sẽ thích thú hay có năng lực thực sự để theo đuổi nghề đó.
Thống kê của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội cho thấy tỷ lệ thất nghiệp của nhóm có trình độ đại học và trên đại học đang có xu hướng tăng. Nguyên nhân chủ yếu là do các em học nhưng không có định hướng, không tìm hiểu nhu cầu xã hội. Nhiều người đã phải bỏ tấm bằng cử nhân, thạc sĩ để lựa chọn những công việc phổ thông.
Nỗi lo về tương lai của con cái là nỗi lo chính đáng của các bậc cha mẹ. Sau nhiều năm học hành, cha mẹ đầu tư nhiều thời gian, công sức và tiền bạc nhưng con cái vẫn thất nghiệp. Đây là nỗi buồn lớn của cha mẹ và tiềm ẩn nhiều rủi ro về tài chính, sinh kế cho mỗi gia đình.
Để giải quyết vấn đề này, giáo dục hướng nghiệp là giải pháp hiệu quả. Giáo dục hướng nghiệp giúp học sinh nhận thức được bản thân, khám phá sở thích và năng lực, từ đó đưa ra quyết định nghề nghiệp phù hợp. Học sinh được tiếp cận với thông tin về các ngành nghề, thực hiện hoạt động trải nghiệm, gặp gỡ chuyên gia để hiểu rõ hơn về công việc tương lai.
Bên cạnh giáo dục hướng nghiệp ở trường, cha mẹ cũng có thể đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng nghề nghiệp cho con cái. Cha mẹ nên trò chuyện với con về sở thích, ước mơ, điểm mạnh và điểm yếu của chúng. Họ cũng có thể chia sẻ kinh nghiệm làm việc của mình để con hiểu hơn về thế giới nghề nghiệp.
Việc định hướng nghề nghiệp cho con cái là một quá trình lâu dài và cần sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội. Bằng cách trang bị cho con em mình những kiến thức và kỹ năng cần thiết, chúng ta có thể giúp chúng vững bước trên con đường phát triển sự nghiệp, đảm bảo cuộc sống tương lai cho bản thân và gia đình.