Lê Hiển Tông: Vị vua lên ngôi trong cảnh tù đày

Trong lịch sử phong kiến Việt Nam, có một vị vua từng lên ngôi trong cảnh tù đày, phá vỡ thông lệ và trở thành một câu chuyện truyền kỳ. Đó chính là Lê Hiển Tông, vị vua áp chót của nhà Hậu Lê.

Lê Hiển Tông: Vị vua lên ngôi trong cảnh tù đày

Lê Hiển Tông, hay còn được biết đến với tên húy Lê Duy Diêu, sinh ra trong gia đình đế vương vào thời kỳ nhà Lê đã mất thực quyền vào tay chúa Trịnh. Năm 1740, Trịnh Doanh lên ngôi chúa và chuyển hoàng tử Lê Duy Diêu đến giam giữ tại nhà cậu mình là Vũ Tất Thận.

Truyền thuyết kể rằng, đêm trước ngày chuyển đến nhà Vũ Tất Thận, Vũ Tất Thận đã có một giấc mơ thấy thiên tử ngự đến nhà, cờ quạt phấp phới, nhã nhạc vang lừng. Sáng hôm sau, khi thấy quân lính dẫn hoàng tử đến nhà mình, Vũ Tất Thận kinh ngạc và kể lại giấc mơ cho chúa Trịnh Doanh.

Trịnh Doanh, thấy vậy, cho rằng Lê Duy Diêu là người có phúc lớn, nên đã đón hoàng tử về tôn làm vua. Vậy là, nhờ giấc mơ của Vũ Tất Thận, hoàng tử Lê Duy Diêu đã chuyển từ thân phận tù nhân trở thành người đứng đầu triều đại Hậu Lê.

Lê Hiển Tông là một vị vua đặc biệt, với kỷ lục có tới 3 người con rể lên ngôi. Ông có công chúa Ngọc Hân gả cho vua Quang Trung - Nguyễn Huệ, công chúa Ngọc Bình lấy vua Nguyễn Quang Toản của nhà Tây Sơn. Năm 1802, nhà Tây Sơn sụp đổ, Nguyễn Ánh lên ngôi và lấy công chúa Ngọc Bình làm vợ, mặc dù nàng là vợ của Nguyễn Quang Toản.

Trong số 3 người con rể của Lê Hiển Tông, có hai cha con là Nguyễn Huệ và Nguyễn Quang Toản. Điều này khiến cho Lê Hiển Tông trở thành vị vua duy nhất trong lịch sử Việt Nam có nhiều con rể là vua đến vậy.

Lê Hiển Tông là vị vua có niên hiệu được sử dụng lâu nhất trong lịch sử. Trong suốt 46 năm trị vì, ông chỉ đặt một niên hiệu là Cảnh Hưng, trong khi các vua khác thường hay đổi niên hiệu. Niên hiệu này còn được sử dụng một thời gian dài sau khi Lê Hiển Tông mất.

Lê Hiển Tông đã cho phát hành tới 16 loại tiền, trở thành vị vua phát hành nhiều loại tiền nhất trong số các vua chúa Đại Việt. Tất cả các loại tiền này đều mang tên Cảnh Hưng, bao gồm Cảnh Hưng Thông Bảo, Cảnh Hưng Trung Bảo, Cảnh Hưng Chí Bảo, Cảnh Hưng Vĩnh Bảo, Cảnh Hưng Thái Bảo, Cảnh Hưng Cự Bảo, Cảnh Hưng Trọng Bảo, Cảnh Hưng Tuyền Bảo, Cảnh Hưng Thuận Bảo, Cảnh Hưng Chính Bảo, Cảnh Hưng Nội Bảo, Cảnh Hưng Dụng Bảo, Cảnh Hưng Lai Bảo, Cảnh Hưng Thận Bảo, Cảnh Hưng Ðại Bảo, Cảnh Hưng Ðại Tiền.

Lê Hiển Tông là vị vua cho mở nhiều khoa thi nhất trong lịch sử khoa cử nho học với 16 khoa, lấy đỗ 131 tiến sĩ. Dưới thời vua Lê Hiển Tông, lần đầu tiên các sĩ tử phải nộp lệ phí mới được tham dự thi Hương, gọi là tiền thông kinh vào năm 1750. Ngoài ra, Lê Hiển Tông cũng là vị vua cho ban hành bộ luật tố tụng đầu tiên của nước ta. Năm Đinh Dậu (1777), bộ Quốc triều khám tụng điều lệ được ban hành, gồm những quy định về kiện tụng, quy định thẩm quyền các cấp xét xử, thời hạn xét xử, trình tự bắt người, điều tra, khám xét…