Cứ mỗi dịp Tết Đoan Ngọ, người dân làng Hoán Mỹ, huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam lại rộn ràng vào vụ gói bánh ú tro. Với hơn 30 năm kinh nghiệm, cơ sở của ông Lê Phước Á là một trong những nơi cung ứng bánh ú tro lớn nhất tại địa phương, góp phần vào nét văn hóa ẩm thực truyền thống độc đáo của người dân xứ Quảng.
Tết Đoan Ngọ, còn được gọi là Tết diệt sâu bọ, là một trong những ngày lễ truyền thống quan trọng của người dân Việt Nam. Vào ngày này, người dân thường có tục lệ ăn bánh ú tro, một món ăn dân dã nhưng chứa đựng nhiều ý nghĩa văn hóa sâu sắc.
Tại làng Hoán Mỹ, nghề làm bánh ú tro đã có từ lâu đời. Cứ mỗi dịp Tết Đoan Ngọ, cả làng lại rộn ràng vào vụ gói bánh, tạo nên một không khí tấp nập và nhộn nhịp.
Bánh ú tro được làm từ những nguyên liệu dân dã, quen thuộc như gạo nếp quê, tro mè và lá chuối. Gạo nếp sau khi ngâm với nước tro sẽ có màu hơi ngả vàng, tạo nên hương vị đặc trưng của bánh. Lá chuối để gói bánh được đặt mua từ vùng núi cao huyện Phước Sơn, Đông Giang, sau đó được phơi nắng, cắt gọn và làm sạch.
Công đoạn gói bánh đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo. Đầu tiên, người gói sẽ xếp lá chuối thành hình phễu, sau đó cho gạo nếp vào và tạo hình bánh. Nếu là bánh ú tro có nhân, người gói sẽ cho thêm nhân đậu xanh hoặc thịt vào bên trong. Sau đó, bánh được gói lại bằng dây lạt và đem đi nấu chín.
Công đoạn nấu bánh cũng rất quan trọng, quyết định đến độ dẻo và hương vị của bánh. Bánh được nấu trong nồi nước sôi khoảng 4-5 giờ đồng hồ. Trong lúc nấu, người gói sẽ thường xuyên canh lửa và thêm nước để bánh không bị cháy.
Khi bánh chín, mùi thơm của gạo nếp, tro mè và lá chuối tỏa khắp bếp, tạo nên một không khí ấm cúng và hấp dẫn. Bánh ú tro sau khi nấu xong sẽ được vớt ra, để ráo nước và bảo quản trong tủ lạnh.
Hiện nay, ở làng Hoán Mỹ có hơn 70 hộ làm nghề gói bánh ú tro. Dù trải qua nhiều giai đoạn lịch sử, người dân xứ Quảng vẫn cố gắng giữ gìn và duy trì nghề làm bánh ú tro truyền thống. Đây không chỉ là nghề giúp cải thiện thêm thu nhập, mà còn thể hiện nét văn hóa ẩm thực lưu truyền bao thế hệ của người dân Quảng Nam.
Vào mỗi dịp Tết Đoan Ngọ, mỗi cơ sở ở làng Hoán Mỹ có thể cung ứng từ vài chục nghìn đến cả trăm nghìn bánh tùy theo quy mô. Bánh ú tro được tiêu thụ khắp các địa phương trong tỉnh Quảng Nam, thành phố Đà Nẵng và cả các tỉnh lân cận.
Dịp Tết Đoan Ngọ, không chỉ các hộ làm nghề mà cả làng Hoán Mỹ đều chung tay vào vụ gói bánh. Ai có việc riêng cũng thường tạm gác lại, tập trung cho việc gói bánh phục vụ ngày 5/5 âm lịch.
Các cơ sở cũng huy động tối đa thợ gói bánh để có thể cung ứng đủ số lượng cho khách hàng. Đa phần những thợ bánh này là các bà nội trợ, học sinh, sinh viên đang dịp nghỉ hè muốn kiếm thêm thu nhập.
Năm nay, cả làng Hoán Mỹ ai nấy đều phấn khởi vì lượng bánh được khách đặt mua khá nhiều. Bánh làm bao nhiêu bán hết bấy nhiêu. Ông Lê Phước Thiện, một người dân làng Hoán Mỹ, cho hay: "Cận Tết Đoan Ngọ, chúng tôi phải thuê nhiều người gói mới kịp giao cho khách. Năm nay, cả làng ai nấy đều rất vui vì lượng bánh bán ra rất tốt".
Với sự đoàn kết và chăm chỉ của người dân, làng Hoán Mỹ đã trở thành một trong những địa phương nổi tiếng về nghề làm bánh ú tro tại Quảng Nam. Mỗi dịp Tết Đoan Ngọ, những chiếc bánh ú tro không chỉ là món ăn ngon miệng mà còn là biểu tượng cho sự sum họp và chia sẻ của người dân xứ Quảng.