Nhật Bản đối mặt với cuộc tranh luận về tăng lương giáo viên: Giải quyết tình trạng thiếu giáo viên và giờ làm việc kéo dài

Cuộc tranh luận đang diễn ra ở Nhật Bản về việc tăng lương cho giáo viên, tập trung vào đề xuất tăng tiền bù giờ làm thêm, động thái chưa từng được điều chỉnh trong hơn 50 năm qua. Đây là nỗ lực giải quyết tình trạng thiếu hụt giáo viên và giờ làm việc kéo dài trong ngành giáo dục.

Nhật Bản đối mặt với cuộc tranh luận về tăng lương giáo viên: Giải quyết tình trạng thiếu giáo viên và giờ làm việc kéo dài

Nhật Bản hiện đang phải đối mặt với một cuộc tranh luận lớn về việc liệu có nên tăng lương cho giáo viên hay không. Trọng tâm của cuộc tranh luận này xoay quanh đề xuất của Hội đồng Giáo dục Trung ương Nhật Bản về việc tăng khoản lương bù đắp cho giờ làm thêm của giáo viên - một chính sách chưa từng được điều chỉnh trong hơn 50 năm qua.

Trong những năm gần đây, số lượng người tham gia kỳ thi tuyển dụng giáo viên tại Nhật Bản đã giảm liên tục. Kỳ thi tuyển dụng giáo viên cho năm học 2023 đã ghi nhận con số thấp kỷ lục, với chỉ 3,4 người dự thi cho mỗi vị trí. Điều này phản ánh thực trạng đáng lo ngại về sức hút của nghề giáo trong giới trẻ Nhật Bản. Để tăng số lượng ứng viên, việc cải thiện môi trường giảng dạy là điều cấp bách.

Nhật Bản đối mặt với cuộc tranh luận về tăng lương giáo viên: Giải quyết tình trạng thiếu giáo viên và giờ làm việc kéo dài

Tình trạng thiếu giáo viên và giờ làm việc kéo dài cũng là những vấn đề đáng báo động ở Nhật Bản. Theo một báo cáo của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) năm 2019, giáo viên trung học cơ sở ở Nhật Bản có số giờ làm việc trung bình cao nhất trong số 48 quốc gia và vùng lãnh thổ được khảo sát, mức 56 giờ/tuần, trong khi mức trung bình của các quốc gia thành viên là 38,3 giờ/tuần. Đây là một thực tế đáng lo ngại, đặc biệt là khi so với cuộc khảo sát trước năm 2013, trong đó con số này chỉ là 53,9 giờ/tuần.

Nhiều giáo viên Nhật Bản ở độ tuổi 20 đã nghỉ việc vì lý do tâm lý, nhấn mạnh nhu cầu giảm gánh nặng cho giáo viên trẻ. Ý tưởng "đầu tư vào con người" của Thủ tướng đương nhiệm Fumio Kishida cũng được thể hiện rõ trong lĩnh vực giáo dục.

Nhật Bản đối mặt với cuộc tranh luận về tăng lương giáo viên: Giải quyết tình trạng thiếu giáo viên và giờ làm việc kéo dài

Dự thảo của Ủy ban đặc biệt của Hội đồng Giáo dục Trung ương, phối hợp với Bộ Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ (MEXT) đã đưa ra đề xuất nhằm tăng khoản lương cho giờ làm thêm của giáo viên, từ mức 4% lương hàng tháng hiện tại lên ít nhất 10%. Đề xuất này có thể giúp tăng đáng kể thu nhập hàng tháng cho giáo viên. Tuy nhiên, đề xuất này vẫn gây ra nhiều tranh cãi, đặc biệt là từ những người cho rằng cải cách này chưa đủ để giải quyết các vấn đề hệ thống trong lực lượng lao động ngành giáo dục của Nhật Bản.

Hiện tại, giáo viên tại Nhật Bản nhận khoản lương làm thêm giờ, tính ở mức 4% trên tổng lương hàng tháng, bất kể số giờ làm thêm thực tế là bao nhiêu. Hệ thống này được thiết lập dưới Luật Đặc biệt về Lương bổng (Kyutokuho) hơn 5 thập kỷ qua, dựa trên giả định rằng giáo viên sẽ làm thêm khoảng 8 giờ/tháng. Tuy nhiên, trên thực tế, không ít giáo viên làm việc nhiều hơn con số đó.

Đề xuất mới, yêu cầu tăng tỷ lệ lương làm thêm từ 4% lên 10%, sẽ là thay đổi lớn đầu tiên về lương giáo viên trong 50 năm qua. Theo tính toán của MEXT, một giáo viên có mức lương cơ bản là 300.000 Yên (khoảng 51 triệu đồng) sẽ có thu nhập hàng tháng tăng từ 12.000 Yên (khoảng 2 triệu VNĐ) lên 30.000 Yên (5,1 triệu đồng). Theo Trading Economics, trong giai đoạn từ 1970 đến 2024, mức lương trung bình hàng tháng của tất cả các ngành nghề tại Nhật Bản vào khoảng hơn 320.000 Yên (tương đương 54,7 triệu đồng).

Dù mức tăng lương có vẻ đáng kể, đề xuất này đã làm dấy lên tranh cãi về các tác động rộng hơn của hệ thống Kyutokuho. Những người chỉ trích cho rằng việc dựa vào một tỷ lệ lương cố định cho giờ làm thêm, thay vì tính theo số giờ thực tế, không phản ánh đúng thực trạng nghề giáo hiện nay. Nhiều giáo viên thường làm việc quá giờ quy định trong khi cấu trúc cứng nhắc của hệ thống Kyutokuho không tính đến công việc thêm này.

Trong khi đó, những người ủng hộ cải cách bảo vệ khung lương hiện tại, lập luận rằng đặc thù của nghề giáo khiến việc đo đếm giờ làm trở nên phức tạp. Giảng dạy không chỉ yêu cầu sự sáng tạo và linh hoạt mà còn đòi hỏi cả tâm huyết và tinh thần cống hiến. Những điều này không dễ dàng được xác định trong các tiêu chuẩn giờ làm thêm thông thường.

Bên cạnh việc tăng lương làm thêm giờ, đề xuất còn bao gồm nhiều cải cách nhằm cải thiện điều kiện làm việc của giáo viên. Một trong những sáng kiến quan trọng là tạo ra một vị trí mới nằm giữa hai cấp bậc "giáo viên" và "giáo viên cao cấp". Vị trí này sẽ có mức lương cao hơn và đi kèm với nhiều trách nhiệm hơn. Điều này sẽ giúp giảm bớt áp lực cho cả giáo viên mới và giáo viên giàu kinh nghiệm.

Ngoài ra, đề xuất còn đề cập đến việc cung cấp thêm các khoản phụ cấp cho giáo viên chủ nhiệm và cải thiện phụ cấp quản lý. Mở rộng hệ thống giáo viên chuyên môn và triển khai nhiều nhân viên hỗ trợ hơn cũng là những sáng kiến quan trọng khác.

Mặc dù việc tăng lương và cải cách liên quan sẽ yêu cầu tăng chi tiêu công đáng kể, những người ủng hộ cho rằng những thay đổi này là cần thiết để thu hút và giữ chân giáo viên chất lượng cao. Tuy nhiên, một số người cho rằng trọng tâm là thay đổi hoàn toàn hệ thống Kyutokuho, thay vì chỉ tăng lương. Khi Ủy ban Giáo dục Nhật Bản đang xúc tiến các khuyến nghị của mình thì trọng tâm vẫn sẽ là tìm cách cân bằng giữa việc trả lương công bằng cho giáo viên và duy trì chi tiêu công bền vững.