Nỗi lo chất lượng nguồn nhân lực: "Thừa thầy, thiếu thợ" trong kỷ nguyên mới

Mùa tuyển sinh Đại học 2024 đang chứng kiến điểm chuẩn tăng vọt ở các ngành "hot" như kinh tế, luật và công nghệ thông tin. Tuy nhiên, song song với niềm vui của các bạn trẻ, nhiều doanh nghiệp lại đang đối mặt với bài toán khan hiếm nhân lực có tay nghề cao và kỹ năng chuyên môn vững vàng. Tình trạng "thừa thầy, thiếu thợ" đang trở thành một thách thức lớn cho hệ thống giáo dục và đặt ra yêu cầu đào tạo ra những người lao động đáp ứng yêu cầu của thời đại công nghiệp 4.0.

Nỗi lo chất lượng nguồn nhân lực: "Thừa thầy, thiếu thợ" trong kỷ nguyên mới

### Thực trạng thiếu hụt nhân lực lành nghề

Nỗi lo chất lượng nguồn nhân lực: "Thừa thầy, thiếu thợ" trong kỷ nguyên mới

Theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, tỷ lệ thất nghiệp của người có trình độ đại học trở lên trong quý II/2023 là 2,7%, cao hơn tỷ lệ thất nghiệp chung của cả nước là 2,25%. Ngược lại, nhiều doanh nghiệp lại đang "khát" nhân lực có tay nghề cao, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ, kỹ thuật.

Theo kết quả khảo sát của Trung tâm trong 6 tháng đầu năm 2024 tại 9.000 doanh nghiệp tại TP.HCM, có đến 23,55% doanh nghiệp gặp khó khăn trong tuyển dụng do thiếu hụt kỹ năng nghề, kỹ năng mềm và năng lực thực hành thấp.

Nỗi lo chất lượng nguồn nhân lực: "Thừa thầy, thiếu thợ" trong kỷ nguyên mới

### Nguyên nhân sâu xa: Định kiến xã hội

Một trong những nguyên nhân sâu xa dẫn đến tình trạng này là định kiến xã hội về giá trị của các con đường học vấn. Đại học vẫn được coi là "tấm vé vàng" dẫn đến thành công, trong khi cao đẳng, trung cấp hay đào tạo nghề thường bị coi là "lựa chọn thứ yếu" dành cho những học sinh không đủ điểm vào đại học.

Định kiến này đã vô tình tạo ra áp lực học tập quá mức, khiến nhiều bạn trẻ phải chạy theo những ngành "hot" mà không phù hợp với năng lực và đam mê của bản thân.

### Tầm quan trọng của đào tạo cao đẳng và đào tạo nghề

Thực tế, so với đại học, hệ cao đẳng và đào tạo nghề có thời gian đào tạo ngắn hơn, giúp người học nhanh chóng gia nhập thị trường lao động và giảm bớt gánh nặng tài chính cho gia đình. Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các tập đoàn đa quốc gia, đang tích cực tuyển dụng nhân lực từ hệ cao đẳng và đào tạo nghề.

Hơn nữa, hình thức đào tạo cao đẳng 9+ cũng là một lựa chọn thiết thực và mới mẻ, giúp sinh viên được đào tạo nghề một cách bài bản từ sớm, đồng thời cân đối lý thuyết và thực hành.

### Giải pháp đột phá: Thay đổi nhận thức và cải cách chương trình đào tạo

Để giải quyết tình trạng "thừa thầy, thiếu thợ", cần có những giải pháp đột phá, trong đó bao gồm việc thay đổi nhận thức xã hội về giá trị của các con đường học vấn và cải cách chương trình đào tạo.

Nhà trường, xã hội và gia đình cần định hướng cho học sinh theo những ngành nghề phù hợp với năng lực và sở thích. Các cơ sở đào tạo cần tăng cường liên kết với doanh nghiệp để cập nhật chương trình đào tạo theo nhu cầu thị trường.

Ngoài ra, cần chú trọng đào tạo kỹ năng thực hành, kỹ năng mềm và khả năng thích ứng với sự thay đổi của công nghệ. Nhà trường có thể hợp tác với doanh nghiệp để đưa các chuyên gia vào giảng dạy, đồng thời tạo cơ hội cho sinh viên thực tập và trải nghiệm thực tế.

###

Tình trạng "thừa thầy, thiếu thợ" là một thách thức lớn đối với hệ thống giáo dục và thị trường lao động Việt Nam. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự thay đổi mạnh mẽ trong nhận thức xã hội và cải cách toàn diện trong chương trình đào tạo.

Bằng cách tạo ra một hệ thống giáo dục linh hoạt, cập nhật theo nhu cầu thị trường và chú trọng đào tạo kỹ năng thực tế, Việt Nam có thể hình thành một đội ngũ lao động có chất lượng đáp ứng yêu cầu của thời đại công nghiệp 4.0.