Tác động môi trường của chất ô nhiễm hữu cơ: Thách thức và giải pháp quốc tế

Thực trạng ô nhiễm chất hữu cơ đang trở thành một vấn đề đáng báo động trên toàn thế giới. Toàn cầu đã thống nhất đưa ra giải pháp chung tay vào cuộc với sự hợp tác của toàn bộ các bên liên quan để ngăn chặn tác động tiêu cực của vấn đề này đến môi trường và sức khỏe con người.

Tác động môi trường của chất ô nhiễm hữu cơ: Thách thức và giải pháp quốc tế

Trong khuôn khổ sự kiện InnovaConnect do Quỹ VinFuture và Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức, một buổi tọa đàm về tác động của chất ô nhiễm hữu cơ đến môi trường và sức khỏe con người đã thu hút hơn 150 người tham dự. Tại đây, các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực môi trường trong nước và quốc tế đã thảo luận về những thách thức và giải pháp trước thực trạng ô nhiễm nghiêm trọng.

Tác động môi trường của chất ô nhiễm hữu cơ: Thách thức và giải pháp quốc tế

GS. Kenneth Leung, Hiệu trưởng Trường Năng lượng và Môi trường, Đại học Thành phố Hồng Kông, nhấn mạnh về vai trò quan trọng của ngành hóa chất trong phát triển kinh tế xã hội. Tuy nhiên, việc lạm dụng các sản phẩm hóa chất đã và đang gây ra những hậu quả nghiêm trọng đến môi trường và sức khỏe.

Nhiều loại hóa chất mới được đưa ra thị trường mỗi năm, nhưng thông tin về độc tính và khả năng tồn lưu trong môi trường của chúng còn hạn chế. Chất ô nhiễm hữu cơ không chỉ gây hại cho sức khỏe con người mà còn ảnh hưởng đến chất lượng nước, đa dạng sinh học biển và toàn bộ hệ sinh thái.

Tác động môi trường của chất ô nhiễm hữu cơ: Thách thức và giải pháp quốc tế

Theo PGS. Từ Bình Minh, Giảng viên cao cấp và chuyên gia trong lĩnh vực hóa học phân tích và hóa học môi trường tại Khoa Hóa học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, Việt Nam đã nỗ lực giải quyết vấn đề ô nhiễm chất hữu cơ, đặc biệt là dioxin sót lại sau chiến tranh trong hơn hai thập kỷ qua. Tuy nhiên, các hóa chất mới vẫn là vấn đề nan giải.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng các khu vực thu gom và tái chế thủ công ở Việt Nam là điểm nóng ô nhiễm, nơi các chất độc hại như Polybrominated Diphenyl Ethers (PBDE) và Hydrocacbon thơm đa vòng (PAH) tồn tại với hàm lượng cao.

Tác động môi trường của chất ô nhiễm hữu cơ: Thách thức và giải pháp quốc tế

PGS.TS Từ Bình Minh cảnh báo về hợp chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy và chắt gây rối loạn nội tiết (EDCs) tại Việt Nam. Mức độ phơi nhiễm EDC trong nhà ở Việt Nam cũng tương đối cao so với một số nước công nghiệp phát triển.

Trẻ em và những người làm việc trong môi trường có khả năng phát thải EDC, chẳng hạn như các khu công nghiệp và các khu thu gom tái chế rác thải thủ công, rất dễ bị tổn thương trước tác động của các chất ô nhiễm này.

GS. Ming Hung Wong, Giáo sư Cố vấn và Chủ nhiệm Nghiên cứu (Khoa học Môi trường) tại Đại học Giáo dục Hồng Kông, chỉ ra rằng tình trạng ô nhiễm nhựa đang rất nghiêm trọng ở châu Á. Việc sử dụng túi ni lông, hộp nhựa để đựng thực phẩm và hâm nóng thức ăn bằng lò vi sóng trong hộp nhựa đã làm tăng nguy cơ nhiễm hóa chất độc hại vào thực phẩm.

Các chuyên gia đều nhất trí rằng cần có sự chung tay của tất cả các bên liên quan, bao gồm các cơ quan chính phủ, cộng đồng địa phương, doanh nghiệp, tổ chức phi chính phủ và các nhà khoa học. GS. Kenneth Leung nhấn mạnh tầm quan trọng của giám sát môi trường đối với công tác quản lý chất lượng nước.

Theo GS. Ming Hung Wong, cần thiết phải có các quy định chặt chẽ hơn về sản xuất và sử dụng hóa chất, đồng thời thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững, nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của hóa chất đối với sức khỏe và môi trường.

PGS. Từ Bình Minh nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng mạng lưới phòng thí nghiệm chất lượng cao trên quy mô quốc gia và khu vực để giám sát hóa chất độc hại. Việt Nam cần tăng cường năng lực quốc gia về đo lường và giám sát các hóa chất này, đồng thời tham gia vào các chương trình hợp tác và giám sát quốc tế.

Thông qua các dự án hợp tác quốc tế, các nước đang phát triển có thể tiếp cận với những giải pháp quản lý hóa chất hiệu quả, đồng thời nâng cao năng lực giám sát và đánh giá rủi ro đối với hệ sinh thái và sức khỏe con người.

GS. Kenneth Leung cũng cho rằng mỗi quốc gia cần nỗ lực bảo vệ các tuyến đường thủy và cửa sông, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ các quốc gia khác, đặc biệt là các nước đang phát triển, trong công tác xử lý nước thải, quản lý chất thải và giám sát ô nhiễm.