Thanh Hóa, vùng đất "Quân xứ Thanh, thần xứ Nghệ", với bề dày lịch sử lâu đời và địa lý phong phú, nắm giữ nhiều kỷ lục độc đáo và đóng góp to lớn cho đất nước.
Thanh Hóa - Di sản lịch sử và địa lý đa dạng nhất Việt Nam
Thanh Hóa, vùng đất ở Bắc Trung Bộ, đã từng được gọi bằng nhiều cái tên khác nhau trong suốt chiều dài lịch sử. Theo sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục, nhà Đinh và nhà Lê gọi Thanh Hóa là Ái Châu. Đến năm Thiên Thành thứ 2 (1029) thời nhà Lý, vùng đất này được đổi tên thành Thanh Hóa Phủ. Từ năm Quang Thuận thứ 10 thời Hậu Lê, vua Lê Thánh Tông cho đổi Thanh Hóa thừa tuyên thành Thanh Hoa thừa tuyên. Tên Thanh Hoa tiếp tục được sử dụng cho đến năm 1843, khi vua Thiệu Trị nhà Nguyễn đổi tên chính thức của vùng đất này thành Thanh Hóa tỉnh.
Thanh Hoá là một tỉnh ở Bắc Trung Bộ, có diện tích hơn 11.000km2, đứng thứ 5 cả nước. Phía Bắc của Thanh Hóa giáp ba tỉnh Sơn La, Hòa Bình, Ninh Bình; phía Nam giáp Nghệ An; phía Đông giáp biển Đông; phía Tây giáp tỉnh Hủa Phăn của Lào. Thanh Hóa đông dân thứ 3 cả nước, sau hai thành phố trực thuộc trung ương là TPHCM và Hà Nội, với mật độ dân số trung bình gần 400 người/km2.
Thanh Hóa - Di sản lịch sử và địa lý đa dạng nhất Việt Nam
Thanh Hóa là quê hương của nhiều vị vua nhất với 44 đời vua của 4 triều đại khác nhau trong lịch sử phong kiến Việt Nam, bao gồm nhà Tiền Lê (2 vua), nhà Hồ (2 vua), nhà Hậu Lê (27 vua) và nhà Nguyễn (13 vua). Trong văn hóa dân gian, người ta thường nói "Quân xứ Thanh, thần xứ Nghệ", ngụ ý Thanh Hóa là đất phát tích của các vị vua, còn Nghệ An là nơi sản sinh ra nhiều vị tướng và bậc hiền tài.
Thanh Hóa hiện là tỉnh có số huyện nhiều nhất cả nước với 27 đơn vị hành chính trực thuộc, gồm hai thành phố Thanh Hóa và Sầm Sơn, hai thị xã Bỉm Sơn, Nghi Sơn và 23 huyện. Trong đó, Sầm Sơn là thành phố trực thuộc tỉnh có diện tích nhỏ nhất Việt Nam với 44,94km2. Tuy nhiên, xét về số đơn vị hành chính cấp huyện, Hà Nội mới là nơi có nhiều đơn vị hành chính cấp huyện nhất với 30 đơn vị, gồm 17 huyện, 12 quận và 1 thị xã.
Thanh Hóa - Di sản lịch sử và địa lý đa dạng nhất Việt Nam
Từ thời nhà Mạc, vùng đất Ninh Bình được gọi là Thanh Hoa ngoại trấn do nằm cạnh địa phận xứ Thanh Hoa. Ninh Bình là cố đô của người Việt, trước khi vua nhà Lý dời đô đến Thăng Long. Từ thời nhà Đinh cho đến nhà Tây Sơn, vùng đất này có nhiều cái tên như Trường Yên, Đại Hoàng, Thiên Quan... Sau khi lên ngôi, vua Gia Long nhà Nguyễn đổi tên thành đạo Thanh Bình. Đến cuộc cải cách hành chính năm Minh Mạng thứ 3 (1822), vua đổi Thanh Bình thành Ninh Bình.